مروري بر طرح كاداستر در ايران
اولين بخشنامه هاي سازمان ثبت درخصوص كاداستر به حدود سال 1334 بازمي گردد؛ بخشنامه اي كه صدور سند مالكيت را منوط به تهيه نقشه ثبتي كاداستر مي دانست. با اين حال، اين گونه بخشنامه ها هيچ گاه منجر به تهيه نقشه هاي كاداستر نشد. هفده سال بعد در سال 1351، قانون ثبت املاك در قالب كاداستر تصويب و براساس آن مقرر شد بر مبناي نقشه هاي يك به پانصد براي نواحي مركزي و يك به هزار براي حاشيه شهرها كه توسط سازمان نقشه برداري تهيه مي شد ، نقشه هاي كاداستري تهيه شود. شهرهاي قزوين، مشهد و منطقه عباس آباد تهران به عنوان پروژه راهنما انتخاب شدند. عمليات تهيه نقشه هاي اوليه براي قزوين به طور كامل به اتمام رسيد و در مشهد نيز حدود هشتاد درصد نقشه ها تهيه شد. اما در عباس آباد تهران هيچ گاه عمليات تهيه نقشه به نتيجه نرسيد. مرحله بعدي ، رجوع به محل ، كنترل سند ، ابعاد نقشه اي و پلاك گذاري عرصه ها بود كه به دليل فقدان نيروي انساني لازم در سازمان ثبت و عدم اراده و حمايت كافي در اين خصوص ، ناقص ماند.
بعد از توقف طولاني مدت اين طرح تا سال 1368 هـ.ش، با تصويب نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، اداره كل كاداستر به عنوان زير مجموعه سازمان ثبت اسناد و املاك كشور تأسيس شد. بر اين مبنا، كار مطالعاتي كاداستر با تشكيل شوراي فني در سال 1369 آغاز شد. اين شورا مقدمات طرح كاداستر و مطالعات اجرايي و تعيين خطوط كلي در مورد ابزار هاي مورد نياز كاداستر، هزينه هاي مربوطه و برنامه زمانبندي آن را براي عمليات كاداستر مورد بررسي قرار داده و مقرر كرد كه طرح كاداستر در ايران طي يك دوره بيست ساله كه شامل چهار دوره پنج ساله مي شود ، به مرحله اجرا درآيد.
مراحل اجرايي طرح با پنج سال تأخير از سال 1374 شروع شد. به دليل نبود نيروي انساني متخصص و تأمين مالي مناسب ، اجراي طرح كاداستر در اين سال ها پيشرفت مطلوبي نداشته است. طبق آمارهاي رسمي ، ميانگين پيشرفت اين طرح بعد از گذشت نزديك پانزده سال در اواخر سال هشتاد و پنج كمتر از هجده درصد بوده است.
طبق پيش بيني هاي صورت گرفته در دوره مطالعاتي طرح و زمانبندي اعلام شده براي تكميل نهايي ، اين طرح بايد طي بيست سال يعني تا سال 1389 در كشور به اتمام مي رسيد، در حال حاضر اين طرح تنها در زمين ها و املاك شهري – كه كمتر از هفت درصد اراضي كشور را تشكيل مي دهد - در حال انجام است و متأسفانه در بسياري از شهرها كاداستر به يك كروكي هندسي از ملك تنزل پيدا كرده است.
در سال 1393 قانون جامع حدنگاری (کاداستر) در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که متن آن به شرح ذیل است.
قانون جامع حدنگار (کاداستر) کشور مصوب ۱۳۹۳
مصوب ۱۲ بهمن ۱۳۹۳ مجلس شورای اسلامی
منتشر شده در روزنامه رسمی ۲۳ اسفند ۱۳۹۳
فصل اول – تعاریف
ماده ۱- در این قانون اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:
1- حدنگار (کاداستر): فهرست مرتب شده اطلاعات مربوط به قطعات زمین است که مشخصه های زمین مانند اندازه، کاربری، مشخصات رقومی، ثبتی و یا حقوقی به نقشه بزرگ مقیاس اضافه شده است.
2- حدنگاری (عملیات کاداستر): مجموعه فعالیت های مرتبط با حدنگار (کاداستر) است که شامل تهیه نقشه با استفاده از عکس ها و تصاویر زمینی ، دریایی ، هوایی ، ماهواره ای ، تبدیل رقومی عکسها و تصاویر ، عملیات زمینی نقشه برداری ، ویرایش و تکمیل نقشه های زمینی و تطبیق نقشه با وضعیت واقعی و موجود املاک و اضافه کردن کلیه اطلاعات ثبتی ، حقوقی و توصیفی و کنترل نهائی و به روزرسانی آن می باشد.
3- نظام جامع: نظام جامع اطلاعات املاک و حدنگار (کاداستر) کشور و سامانه اطلاعات رایانه ای مکان محوری است که کلیه اطلاعات حدنگاری از جمله اطلاعات نقشه ها و اسناد مالکیت حدنگار و سایر اطلاعات ثبتی، حقوقی و توصیفی کلیه املاک و عارضه های طبیعی کشور در آن ثبت می شود.
4- نقشه حدنگار: نقشه ای است که براساس حدنگاری تهیه می شود.
5- سند مالکیت حدنگار: سند مالکیتی است که براساس حدنگاری و تحت نظام جامع تهیه می شود.
6- دستگاه ها: کلیه دستگاه های اجرائی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری و دستگاه های موضوع مواد (۲) ، (۳) ، (۴) و (۵) قانون محاسبات عمومی کشور
7- سازمان: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
8- منطقه: حوزه ثبتی است که به تشخیص سازمان در آن حدنگاری اجراء شده یا می شود.
9- مرکز داده: مرکز ملی داده های ثبتی موضوع بند (م) ماده (۲۱۱) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران است.
فصل دوم – وظایف سازمان و سایر دستگاه ها
ماده 2- سازمان ، متولی اجرای حدنگاری، صدور اسناد مالکیت حدنگار ، ایجاد و بهره برداری نظام جامع و سایر تکالیف مندرج در این قانون است.
ماده 3- سازمان مکلف است ظرف مدت پنج سال از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون حدنگاری را به نحوی به انجام برساند که موقعیت و حدود کلیه املاک و اراضی داخل محدوده مرزهای جغرافیایی کشور اعم از دولتی و غیردولتی و همچنین موقعیت و حدود کلیه کوه ها ، مراتع ، جنگل ها ، دریاها ، دریاچه ها ، تالاب ها ، اراضی مستحدث ساحلی ، مسیل های دایر و متروکه و جزایر کشور ، مشخص و تثبیت شود و امکان بهره برداری از نقشه ها و سایر اطلاعات توصیفی و ثبتی کلیه املاک و اراضی کشور ، به صورت نقشه و اسناد مالکیت حدنگار در نظام جامع میسر گردد ، به گونه ای که هیچ نقطه ای از کشور بدون نقشه و اسناد مالکیت حدنگار نباشد.
تبصره – کلیه دستگاه ها مکلف به همکاری با سازمان جهت اجرای حدنگاری می باشند.
ماده 4- سازمان مکلف است ظرف مدت مذکور در ماده (۳)
، نظام جامع را به نحوی ایجاد کند و مورد بهره برداری قرار دهد که علاوه بر اطلاعات نقشه ها و اسناد مالکیت حدنگار، دربرگیرنده اطلاعات مربوط به پلاک و بخش ثبتی ملک، آدرس دقیق پستی آن، شناسه (کد) انحصاری ملک، مشخصات کامل مالک یا مالکان و کد ملی یا شناسه ملی و آدرس دقیق پستی اقامتگاه و یا محل سکونت آنها و مشخصات فردی انتقال دهندگان و انتقال گیرندگان ملک و محدودیت ها و ممنوعیت های آن باشد.
ماده 5- سازمان مکلف است کلیه اقدامات حقوقی و ثبتی انجام شده بر املاک موضوع این قانون اعم از تغییرات، انتقالات، تعهدات، معاملات اعم از قطعی، شرطی و معاملات دیگر، تجمیع، افراز، تفکیک، اصلاحات و غیره را که به صورت رسمی انجام می شوند در نظام جامع به طور آنی ثبت کند و پس از تکمیل و بهره برداری از نظام جامع، کلیه استعلامات ثبتی را به صورت آنی و الکترونیک پاسخ دهد.
ماده 6- سازمان مکلف به تجهیز کلیه ادارات ثبت کشور به نرم افزارهای مورد استفاده در نظام جامع و افزایش قابلیت های آنها با رعایت معیارها و استانداردهای فنی لازم است.
ماده 7- سازمان مکلف است دفاتر موضوع قانون ثبت اسناد و املاک و قانون دفاتر اسناد رسمی و مقررات مرتبط با آنها را به صورت الکترونیک و به نحوی که صحت، تمامیت، اعتبار و انکارناپذیری آن تأمین شده باشد؛ در زیرمجموعه مرکز داده ها، نظام جامع و سامانه های مرتبط ، ساماندهی و ایجاد کند. همچنین سازمان مکلف است امکان اتصال دفاتر اسناد رسمی به سامانه های مرتبط مذکور و بهره برداری از آنها را به نحوی که امکان ثبت برخط (آن لاین) اسناد و معاملات و پاسخ آنی و الکترونیک به استعلامات ثبتی ایجاد شود؛ فراهم کند. با ایجاد دفاتر الکترونیک مذکور، ثبت در دفاتر دست نویس منتفی و دفاتر الکترونیک جایگزین دفاتر موجود می شود.
تبصره ۱- سازمان مکلف است در راستای الکترونیک کردن دفتر ثبت اسناد رسمی، به نحوی برنامه ریزی کند که دفاتر اسناد رسمی، نسخه الکترونیک پشتیبان و غیرقابل تغییر کلیه اسنادی را که به وسیله سردفتر از طریق سامانه الکترونیک سازمان تنظیم می شود؛ بایگانی کنند. همچنین دفاتر اسناد رسمی مکلفند از کلیه اسنادی که در سامانه الکترونیک سازمان تنظیم می شود نسخه ای چاپی با امضای شخص یا اشخاص ذی ربط به عنوان پشتیبان تهیه و بایگانی کنند.
تبصره ۲- ادارات ثبت اسناد و املاک مکلفند نسخه چاپ شده اسناد مالکیت حدنگار صادرشده را به عنوان پشتیبان نگهداری نمایند.
ماده 8- سازمان مکلف است از توانمندیهای سازمان نقشه برداری کشورو سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح وسایربخشهای دولتی و غیردولتی به منظور تأمین عکس ها و تصاویر هوایی و زمینی و یا ماهواره ای و تأمین نقشه و سایر اطلاعات مکانی و توصیفی مرتبط استفاده نماید.
ماده 9- کلیه دستگاهها مکلفند تمام مستندات و اطلاعات توصیفی املاک متعلق به خود یا تحت اداره خود از جمله مشخصات ثبتی ، کاربری ، نام بهره بردار و نقشه های مختصات جغرافیایی املاک مذکور را با رعایت جنبه های امنیتی حداکثر ظرف مدت دو سال از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون تهیه نموده و جهت صدور سند مالکیت حدنگار در اختیار سازمان قرار دهند.
تبصره – آیین نامه اجرائی مربوط به مصادیق جنبه های امنیتی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط وزارتخانه های اطلاعات ،کشور ، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ، دادگستری وسازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران می رسد.
ماده 10- سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح مکلفند حسب مورد با رعایت مصالح امنیتی و نظامی در حدی که به آمادگی رزمی نیروهای مسلح آسیب وارد نکند بنا به درخواست سازمان، نقشه های مورد نیاز را تهیه و تحویل نمایند.
تبصره – سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح مکلف است عکسها و نقشه های املاک و اماکن نیروهای مسلح و مناطق مرزی را با هماهنگی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه نماید. انتشار اطلاعات نظامی و امنیتی در نقشه های ثبتی بدون موافقت مراجع ذی ربط ممنوع است.
فصل سوم – حدنگاری و نحوه صدور اسناد مالکیت حدنگار
ماده 11- سازمان مکلف است ظرف مهلت پنج سال پس از لازم الاجراء شدن این قانون کلیه اسناد مالکیت دفترچه ای را به اسناد مالکیت حدنگار تبدیل کند. برای این منظور کلیه دارندگان اسناد مالکیت دفترچه ای اعم از دستگاهها و اشخاص خصوصی مکلفند در زمان بندی مشخصی که در هر منطقه به وسیله سازمان اعلام می شود؛ سند خود را به سازمان ارائه کنند.
تبصره پس از اتمام مهلت پنجساله مذکور ارائه هرگونه خدمات ثبتی به اشخاص منوط به تعویض اسناد مالکیت دفترچه ای می باشد.
ماده 12- چنانچه ملک دارای سند رسمی مالکیت به نام متقاضی باشد و اطلاعات مندرج در درخواست و اسناد پیوست آن، با اطلاعات نظام جامع یکسان بوده و مغایرتی نداشته و درخواست معارضی نیز در مالکیت و یا حدود اربعه یا حقوق متعلق به ملک، از سوی غیر ، واصل نشده باشد ، سند مالکیت حدنگار برای آن ملک صادر می شود.
ماده 13- در مواردی که اسناد مالکیت موجود با اطلاعات و نقشه های حدنگار مغایرت داشته و این امر ناشی از اشتباهات ثبتی باشد و خللی به حقوق همجواران وارد نکند هیأت نظارت ثبت استان (موضوع ماده ۶ قانون ثبت اسناد و املاک) با رعایت موازین قانونی و با أخذ توضیح از ذی نفع و دستگاه های اجرائی ذی ربط و مجری طرح حدنگار (کاداستر) در شهرستان مربوط ، نسبت به موضوع رسیدگی و مبادرت به صدور رأی می نماید. رأی صادر شده قطعی است.
تبصره ۱- در صورتی که مغایرت مذکور در این ماده موجب کاهش حقوق صاحب سند شود و وی اعتراض نداشته باشد مطابق ماده (۱۲) عمل می شود.
تبصره ۲- در استان هایی که ایجاد شعبه یا شعب دیگر از هیأت نظارت ثبت استان ضرورت داشته باشد رئیس سازمان، آن شعبه یا شعب را با همان ترکیب اعضاء و اختیارات تأسیس می کند. همچنین در صورت ضرورت با پیشنهاد رئیس سازمان و تصویب رئیس قوه قضائیه شعب یا شعب دیگری از شورای عالی ثبت با همان ترکیب اعضاء و اختیارات ایجاد می شود و یکی از مدیران کل مسلط به امور ثبتی با حکم رئیس سازمان جایگزین معاون املاک یا اسناد سازمان در شعب جدید آن شورا می گردد.
ماده 14- هرگاه بین مالکان مجاور در مورد مساحت ، حدود و حقوق املاک مندرج در سند اختلاف باشد ، در صورتی که با یکدیگر به صورت رسمی مصالحه کنند، می توانند درخواست خود را به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم نمایند. اداره مذکور پس از تنظیم صورت مجلس اصلاحی مکلف به ثبت اصلاحات در نظام جامع و صدور اسناد جدید است.
تبصره ۱- در مواردی که بین مالکان ، محجور یا ورشکسته ای باشد تنظیم صورتمجلس اصلاحی، ثبت در نظام جامع و صدور سند جدید منوط به صدور حکم قطعی از دادگاه است.
تبصره ۲- در صورتی که ملک ثبت شده در بازداشت یا رهن بوده یا ممنوع المعامله باشد اجرای حکم این ماده منوط به موافقت رسمی ذینفع است.
تبصره ۳- در مواردی که برای ملک ، معارضی وجود داشته یا بین مالکان مجاور در مورد مساحت ، حدود و حقوق املاک اختلاف باشد و با یکدیگر به توافق نرسند ، صدور سند مالکیت حدنگار تا وصول حکم قطعی مرجع صالح ، متوقف می شود.
فصل چهارم – موارد متفرقه
ماده 15- سازمان مکلف است در صورت تقاضا ، نقشه های حدنگار را در قبال وصول هزینه مطابق تعرفه قانونی به مالک یا قائم مقام وی یا دستگاه های اجرائی ذی ربط ارائه کند.
ماده 16- سازمان مکلف است درراستای اجرای وظایف محوله در این قانون اقدام به اصلاح ساختار و جذب نیروی انسانی مورد نیاز در چهارچوب قوانین نماید و کلیه ادارات ثبت را به فناوری نظام جامع مجهز کند.
ماده 17- این قانون از تاریخ ۱/ ۱/ ۱۳۹۴ لازم الاجراء است و صددرصد (۱۰۰%) درآمد ناشی از اجرای آن جهت تأمین هزینه های ناشی از اجرای تکالیف مقرر در قانون با ایجاد ردیف خاص به سازمان اختصاص می یابد.
ماده 18- سازمان موظف است سالانه گزارش عملکرد خود را در اجرای این قانون به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.
ماده 19- آیین نامه اجرائی این قانون حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از لازم الاجراء شدن آن ، توسط سازمان و با همکاری وزارت دادگستری تهیه می شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.
لطفا متن آیین نامه را از اینجا دانلود کنید
ماده20- از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون ماده (۱۵۶) قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 18 دی ماه 1351 و تبصره های آن نسخ می شود.
قانون فوق مشتمل بر بیست ماده و یازده تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ 13 بهمن 93 مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 29 بهمن 93 به تأیید شورای نگهبان رسید.
|